Η Γη είναι ένα ουράνιο σώμα. Είναι ένας από τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος. Είναι ωστόσο ο μοναδικός πλανήτης στον οποίο γνωρίζουμε πως υπάρχει ζωή. Η Γη υπάρχει εδώ και 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια και έχει ένα δορυφόρο, τη Σελήνη.
Η Γη έχει σχήμα σχεδόν σφαιρικό. Είναι ελαφρά συμπιεσμένη στους πόλους και διογκωμένη στον Ισημερινό (στη μέση). Το σχήμα αυτό λέγεται γεωειδές. Η Γη κινείται γύρω από το νοητό άξονά της από δυτικά προς ανατολικά. Η κίνηση αυτή της Γης λέγεται περιστροφή. Για μια πλήρη περιστροφή η Γη χρειάζεται 24 ώρες. Στην περιστροφή οφείλεται η εναλλαγή της ημέρας και της νύχτας. Κλικ εδώ για να δείτε την εναλλαγή ημέρας και νύχτας. Η Γη κινείται και γύρω από τον Ήλιο. Η κίνηση αυτή λέγεται περιφορά. Για να κάνει μια πλήρη περιφορά η Γη χρειάζεται 365 ημέρες και 6 ώρες. Δηλαδή ένα έτος και 6 ώρες. Όπως βλέπουμε η τροχιά της Γης γύρω από τον Ήλιο είναι ελλειπτική. Έτσι η απόσταση της Γης από τον Ήλιο μεταβάλλεται συνεχώς. |
Ψηφιακή εξάσκηση
Quiz
Quiz
Το βορειότερο άκρο της Γης ονομάζεται Βόρειος πόλος, ενώ το νοτιότερο ονομάζεται Νότιος πόλος. Οι γραμμές (ημικύκλια) που ενώνουν το Βόρειο με το Νότιο πόλο ονομάζονται μεσημβρινοί της Γης και είναι όλοι ίσοι μεταξύ τους. Πρώτος μεσημβρινός έχει οριστεί αυτός που περνάει από το αστεροσκοπείο του Γκρίνουιτς στην Αγγλία. Χωρίζει τη Γη σε δύο ημισφαίρια, το ανατολικό και το δυτικό. Αν ξεκινήσουμε από το πρώτο μεσημβρινό στη Γη χαράσσονται 180 μεσημβρινοί ανατολικά και 180 δυτικά. Εκτός από τους μεσημβρινούς που είναι κάθετες γραμμές, υπάρχουν και οριζόντιες κυκλικές γραμμές που λέγονται παράλληλοι κύκλοι. Αντίθετα με τους μεσημβρινούς οι παράλληλοι κύκλοι δεν είναι ίσοι μεταξύ τους. Ο μεγαλύτερος λέγεται Ισημερινός και περνάει από το κέντρο της Γης. Ο Ισημερινός χωρίζει τη Γη στο Βόρειο και το Νότιο ημισφαίριο. Υπάρχουν 90 παράλληλοι κύκλοι νότια του Ισημερινού και 90 βόρεια. |
Μια παρουσίαση από το Γιάννη Μόκια
Ψηφιακή εξάσκηση
Πόλοι
Πόλοι
Το γεωγραφικό μήκος και το γεωγραφικό πλάτος ονομάζονται με μια λέξη γεωγραφικές συντεταγμένες και μετριούνται σε μοίρες.
Για να καθορίσουμε έναν τόπο, αναφέρουμε πρώτα το γεωγραφικό πλάτος (βόρειο ή νότιο) και μετά το γεωγραφικό μήκος (ανατολικό ή δυτικό).
Παράδειγμα:
Στον παρακάτω χάρτη είναι σημειωμένα τρία σημεία.
Για να καθορίσουμε έναν τόπο, αναφέρουμε πρώτα το γεωγραφικό πλάτος (βόρειο ή νότιο) και μετά το γεωγραφικό μήκος (ανατολικό ή δυτικό).
Παράδειγμα:
Στον παρακάτω χάρτη είναι σημειωμένα τρία σημεία.
Οι συντεταγμένες τους είναι:
Η Γη φωτίζεται από τον Ήλιο. Επειδή είναι σφαιρική, ο Ήλιος φωτίζει μόνο την πλευρά που βρίσκεται απέναντί του. Το μέρος που φωτίζεται από τον Ήλιο έχει ημέρα, ενώ το απέναντι τμήμα της Γης, που δεν φωτίζεται, έχει νύχτα. Το φαινόμενο της εναλλαγής της ημέρας και της νύχτας οφείλεται στην περιστροφή της Γης γύρω από τον νοητό άξονά της. Καθώς η Γη περιστρέφεται, κάθε τόπος της περνά μπροστά από τον Ήλιο και φωτίζεται. Η διάρκεια της ημέρας και της νύχτας δεν είναι ίδια σε όλους τους τόπους της Γης. Στον Ισημερινό η μέρα και η νύχτα έχουν ακριβώς την ίδια διάρκεια, από 12 ώρες. Στους πόλους η ημέρα το καλοκαίρι διαρκεί 6 μήνες και αντίστοιχη διάρκεια έχει και η νύχτα το χειμώνα. Όσο απομακρυνόμαστε από τον Ισημερινό προς τους πόλους τόσο μεγαλώνει η μέρα το καλοκαίρι και η νύχτα το χειμώνα. Ακόμη και στον ίδιο τόπο η διάρκεια της ημέρας και την νύχτας μεταβάλλεται. Το καλοκαίρι έχουμε μεγαλύτερη ημέρα και μικρότερη νύχτα, ενώ το αντίθετο συμβαίνει το χειμώνα. Αιτία του φαινομένου αυτού είναι η μικρή κλίση που έχει ο νοητός άξονας της Γης. |
Κάντε κλικ στις παραπάνω εικόνες για να δείτε το φαινόμενο εναλλαγής ημέρας-νύχτας
Ο άξονας της Γης είναι σε πλάγια θέση σε σχέση με το επίπεδο της ελλειπτικής τροχιάς της Γης γύρω από τον Ήλιο. Στο φαινόμενο αυτό οφείλονται οι εποχές του χρόνου. Αποτέλεσμα αυτής της κλίσης είναι ο Ήλιος να μη θερμαίνει με το ίδια ποσό ενέργειας το βόρειο και το νότιο ημισφαίριο της Γης. Όπως η Γη περιστρέφεται γύρω από τον Ήλιο, άλλοτε το βόρειο ημισφαίριο είναι στραμμένο προς τον Ήλιο και άλλοτε το νότιο. Όταν είναι στραμμένο το βόρειο ημισφαίριο, τότε οι ακτίνες του Ήλιου πέφτουν κάθετα προς αυτό και το θερμαίνουν περισσότερο (οπότε έχει καλοκαίρι), ενώ στο νότιο πέφτουν πλάγια και το θερμαίνουν λιγότερο (χειμώνας). Αντίστοιχα όταν το νότιο ημισφαίριο έχει καλοκαίρι τότε το βόρειο έχει χειμώνα.
Κάντε κλικ πάνω στη Γη και σύρετέ την πάνω στην τροχιά της.
Οι εποχές είναι χρονικοί περίοδοι στις οποίες διαιρείται το έτος και έχουν ως χαρακτηριστικό να επικρατούν ανάλογες καιρικές συνθήκες (θερμοκρασία, υγρασία, βροχές, άνεμοι, κλπ)
Ισημερίες και ηλιοστάσια
Όπως είπαμε στο προηγούμενο κεφάλαιο, η μέρα και η νύχτα δεν έχουν την ίδια διάρκεια. Το καλοκαίρι η μέρα είναι μεγαλύτερη και το αντίθετο συμβαίνει το χειμώνα. Μάλιστα η μεγαλύτερη ημέρα του χρόνου πέφτει κάθε χρόνο μεταξύ 21 και 24 Ιουνίου και λέγεται θερινό ηλιοστάσιο, ενώ η μεγαλύτερη νύχτα πέφτει μεταξύ 20 και 23 Δεκεμβρίου και ονομάζεται χειμερινό ηλιοστάσιο. Δύο φορές το χρόνο η μέρα και η νύχτα έχουν την ίδια διάρκεια, από 12 ώρες. Αυτό συμβαίνει στις 23 Σεπτεμβρίου, οπότε έχουμε την φθινοπωρινή ισημερία και στις 21 Μαρτίου οπότε έχουμε την εαρινή ισημερία. |
Τα οκτώ ουράνια σώματα που περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο λέγονται πλανήτες. Ο Ήλιος είναι αυτόφωτο σώμα, δηλαδή παράγει δικό του φως και θερμότητα. Είναι ένας αστέρας. Μόνο στο Γαλαξία μας υπάρχουν 200 δισεκατομμύρια αστέρια, ενώ οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως υπάρχουν στο σύμπαν περισσότεροι από 170 δισεκατομμύρια γαλαξίες. Οι πλανήτες δεν έχουν δικό τους φως. Δέχονται φως και θερμότητα από τον Ήλιο. Είναι δηλαδή ετερόφωτα σώματα. Εκτός από τους πλανήτες υπάρχουν και άλλα ουράνια σώματα στο ηλιακό μας σύστημα. Γύρω από μερικούς πλανήτες περιφέρονται κάποια ουράνια σώματα που ονομάζονται δορυφόροι. Η Γη έχει έναν μόνο δορυφόρο, τη Σελήνη. Άλλοι πλανήτες δεν έχουν καθόλου δορυφόρους, όπως ο Ερμής και η Αφροδίτη, ενώ άλλοι έχουν πάρα πολλούς, όπως ο Δίας που έχει 67 γνωστούς δορυφόρους και ο Κρόνος που έχει 62. Ο Ήλιος, οι οκτώ πλανήτες, οι δορυφόροι, αλλά και άλλα ουράνια σώματα όπως οι κομήτες, οι αστεροειδείς, οι νάνοι πλανήτες αποτελούν το ηλιακό μας σύστημα. |