Πατήστε στην εικόνα για να δείτε τη θέση της Νότιας Αμερικής στον κόσμο
Η Νότια Αμερική είναι υποήπειρος και το μεγαλύτερο μέρος της βρίσκεται στο νότιο ημισφαίριο όσο αφορά τον Ισημερινό, ο οποίος τη διασχίζει και στο δυτικό ημισφαίριο όσο αφορά τον πρώτο μεσημβρινό του Γκρίνουιτς. Έχει τριγωνικό σχήμα. Από βορρά προς νότο έχει μήκος 7.500 χιλιόμετρα και από ανατολικά προς δυτικά 5.200 χιλιόμετρα. Βρέχεται από τον Ατλαντικό ωκεανό στα ανατολικά και τον Ειρηνικό ωκεανό στα δυτικά, ενώ νότια συναντάει τον Νότιο Παγωμένο ωκεανό.
Οι ακτές της Νότιας Αμερικής παρουσιάζουν μικρότερο οριζόντιο διαμελισμό από ότι οι αντίστοιχες της Βόρειας, με εξαίρεση το νότιο άκρο της. Οι μόνοι αξιόλογοι κόλποι είναι αυτοί που σχηματίζονται στις εκβολές των ποταμών Αμαζόνιου και Λαπλάτα και ο κόλπος του Παναμά στον Ειρηνικό ωκεανό. Το πιο αξιόλογο νησί είναι η Γη του Πυρρός στο νότιο άκρο που χωρίζεται από την ξηρά με τον πορθμό του Μαγγελάνου και έχει έκταση 7.200 τετρ. χμ.
Αντίθετα, η Νότια Αμερική παρουσιάζει έντονο κατακόρυφο διαμελισμό, με τη μεγάλη οροσειρά των Άνδεων στο δυτικό τμήμα, που διασχίζει την ήπειρο από βορρά προς νότο, το οροπέδιο της Γιουάνας, τα κεντρικά υψίπεδα της Βραζιλίας και τις μεγάλες πεδιάδες. Οι Άνδεις θυμίζουν δόντια πριονιού όταν τις κοιτάζεις από μακριά, γι’ αυτό και στα ισπανικά αποκαλούνται σιέρα, που σημαίνει πριόνι. Η ψηλότερη κορυφή τους είναι η Ακονκάγουα με ύψος 6.959 μ.. Οι Άνδεις θεωρούνται η πιο ηφαιστιογενής περιοχή του κόσμου, με πάρα πολλά ενεργά ηφαίστεια, όπως το Γιουγιαϊγιάκο με ύψος 6.739 μ.
Οι ακτές της Νότιας Αμερικής παρουσιάζουν μικρότερο οριζόντιο διαμελισμό από ότι οι αντίστοιχες της Βόρειας, με εξαίρεση το νότιο άκρο της. Οι μόνοι αξιόλογοι κόλποι είναι αυτοί που σχηματίζονται στις εκβολές των ποταμών Αμαζόνιου και Λαπλάτα και ο κόλπος του Παναμά στον Ειρηνικό ωκεανό. Το πιο αξιόλογο νησί είναι η Γη του Πυρρός στο νότιο άκρο που χωρίζεται από την ξηρά με τον πορθμό του Μαγγελάνου και έχει έκταση 7.200 τετρ. χμ.
Αντίθετα, η Νότια Αμερική παρουσιάζει έντονο κατακόρυφο διαμελισμό, με τη μεγάλη οροσειρά των Άνδεων στο δυτικό τμήμα, που διασχίζει την ήπειρο από βορρά προς νότο, το οροπέδιο της Γιουάνας, τα κεντρικά υψίπεδα της Βραζιλίας και τις μεγάλες πεδιάδες. Οι Άνδεις θυμίζουν δόντια πριονιού όταν τις κοιτάζεις από μακριά, γι’ αυτό και στα ισπανικά αποκαλούνται σιέρα, που σημαίνει πριόνι. Η ψηλότερη κορυφή τους είναι η Ακονκάγουα με ύψος 6.959 μ.. Οι Άνδεις θεωρούνται η πιο ηφαιστιογενής περιοχή του κόσμου, με πάρα πολλά ενεργά ηφαίστεια, όπως το Γιουγιαϊγιάκο με ύψος 6.739 μ.
Πατήστε στην εικόνα για να δείτε το γεωμορφολογικό χάρτη της Νότιας Αμερικής
Η Νότια Αμερική έχει άφθονα επιφανειακά νερά, αλλά οι λίμνες της είναι μικρές σε έκταση. Μεγαλύτερη λίμνη είναι η Τιτικάκα μεταξύ Περού και Βολιβίας. με έκταση 8.400 τετρ. χμ. και βάθος 281 μ. Στις όχθες της άνθισε ο πολιτισμός των Ίνκας.
Η Νότια Αμερική έχει άφθονα επιφανειακά νερά, αλλά οι λίμνες της είναι μικρές σε έκταση. Μεγαλύτερη λίμνη είναι η Τιτικάκα μεταξύ Περού και Βολιβίας. με έκταση 8.400 τετρ. χμ. και βάθος 281 μ. Στις όχθες της άνθισε ο πολιτισμός των Ίνκας.
Η λίμνη Τιτικάκα Μνημεία των Ίνκας στη λίμνη Τιτικάκα
Σε αντίθεση με την έλλειψη λιμνών, υπάρχουν πολλοί μεγάλοι ποταμοί που συγκεντρώνουν μεγάλες ποσότητες νερού. Το μεγαλύτερο ποτάμιο σύστημα είναι αυτό του Αμαζονίου, που σχηματίζεται από πολλούς μεγάλους παραποτάμους. Μεταφέρει το μεγαλύτερο όγκο νερού από κάθε άλλο ποτάμι στον κόσμο. Στις εκβολές του σχηματίζει ένα τεράστιο δέλτα, που περιέχει ένα ολόκληρο νησί, το Μαρέχα, με έκταση όση και της Δανίας. Άλλοι μεγάλοι ποταμοί είναι ο Παρανά και ο παραπόταμός του Παραγουάης, ο Μαγδαλένα, κ.ά.
Σε αντίθεση με την έλλειψη λιμνών, υπάρχουν πολλοί μεγάλοι ποταμοί που συγκεντρώνουν μεγάλες ποσότητες νερού. Το μεγαλύτερο ποτάμιο σύστημα είναι αυτό του Αμαζονίου, που σχηματίζεται από πολλούς μεγάλους παραποτάμους. Μεταφέρει το μεγαλύτερο όγκο νερού από κάθε άλλο ποτάμι στον κόσμο. Στις εκβολές του σχηματίζει ένα τεράστιο δέλτα, που περιέχει ένα ολόκληρο νησί, το Μαρέχα, με έκταση όση και της Δανίας. Άλλοι μεγάλοι ποταμοί είναι ο Παρανά και ο παραπόταμός του Παραγουάης, ο Μαγδαλένα, κ.ά.
Ο Αμαζόνιος ποταμός
Πατήστε στην εικόνα για να δείτε τα ποτάμια της Νότιας Αμερικής
Η Νότια Αμερική διασχίζεται από τον Ισημερινό στο βόρειο μέρος της, βρίσκεται κατά τα τρία τέταρτα στην τροπική ζώνη, με αποτέλεσμα να επικρατούν στο μεγαλύτερο μέρος της υψηλές θερμοκρασίες. Στα οροπέδια το κλίμα είναι λιγότερο ήπιο, λόγω του υψομέτρου και των πολλών βροχών που δέχονται.
Η Νότια Αμερική διασχίζεται από τον Ισημερινό στο βόρειο μέρος της, βρίσκεται κατά τα τρία τέταρτα στην τροπική ζώνη, με αποτέλεσμα να επικρατούν στο μεγαλύτερο μέρος της υψηλές θερμοκρασίες. Στα οροπέδια το κλίμα είναι λιγότερο ήπιο, λόγω του υψομέτρου και των πολλών βροχών που δέχονται.
Πολυχάρτης της Νότιας Αμερικής, κλιματικός, θερμοκρασίες, ανάγλυφο
Έτσι το βόρειο μέρος καλύπτεται από τροπική βλάστηση. Το τροπικό δάσος του Αμαζονίου είναι το μεγαλύτερο της Γης. Οι πεδιάδες διαμορφώνονται σε τρία διαφορετικά είδη. Στα βόρεια συναντάμε τα λιάνος (λιβάδια) στον ποταμό Ορινόκο, νοτιότερα συναντάμε τα σέλβας (δάση) του Αμαζονίου και νοτιότερα τα πάμπας (ανοιχτοί χώροι με χαμηλό γρασίδι) των ποταμών Παρανά και Ουρουγουάη.
Οι νότιες πεδιάδες στηρίζουν την κτηνοτροφία της Αργεντινής που αποτελούνται από βοοειδή και αιγοπρόβατα. Στη Βενεζουέλα παράγονται καφές, καπνά, ζαχαροκάλαμο, καλαμπόκι, μπανάνες, σόγια και άλλα προϊόντα.
Έτσι το βόρειο μέρος καλύπτεται από τροπική βλάστηση. Το τροπικό δάσος του Αμαζονίου είναι το μεγαλύτερο της Γης. Οι πεδιάδες διαμορφώνονται σε τρία διαφορετικά είδη. Στα βόρεια συναντάμε τα λιάνος (λιβάδια) στον ποταμό Ορινόκο, νοτιότερα συναντάμε τα σέλβας (δάση) του Αμαζονίου και νοτιότερα τα πάμπας (ανοιχτοί χώροι με χαμηλό γρασίδι) των ποταμών Παρανά και Ουρουγουάη.
Οι νότιες πεδιάδες στηρίζουν την κτηνοτροφία της Αργεντινής που αποτελούνται από βοοειδή και αιγοπρόβατα. Στη Βενεζουέλα παράγονται καφές, καπνά, ζαχαροκάλαμο, καλαμπόκι, μπανάνες, σόγια και άλλα προϊόντα.
Πολυχάρτης της Νότιας Αμερικής, Ζώνες βλάστησης, κράτη, ανάγλυφο
Η πανίδα της Νότιας Αμερικής εξαρτάται από τη βλάστηση και το ανάγλυφο της περιοχής. Έτσι στην περιοχή των Άνδεων ζουν ελάχιστα ζώα. Στα μεγάλα παραποτάμια δάση ζουν χιλιάδες φυτοφάγα και σαρκοφάγα ζώα, έντομα, ερπετά, ψάρια και πτηνά.
Η πανίδα της Νότιας Αμερικής εξαρτάται από τη βλάστηση και το ανάγλυφο της περιοχής. Έτσι στην περιοχή των Άνδεων ζουν ελάχιστα ζώα. Στα μεγάλα παραποτάμια δάση ζουν χιλιάδες φυτοφάγα και σαρκοφάγα ζώα, έντομα, ερπετά, ψάρια και πτηνά.
Ανακόντα Αρμαντίλο Ιαγουάρος
Καπιμπάρα Κοάτι Λάμα
Οι Ίνκας ήταν πολιτισμός και αυτοκρατορία της Νότιας Αμερικής κατά την προκολομβιανή εποχή, η οποία καταστράφηκε με την άφιξη των Ισπανών. Πρωτεύουσα ήταν το Κούσκο στο σημερινό Περού. Από τον Ισημερινό μέχρι τη Χιλή ζούσαν πάνω από 200 έθνη. Τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ευρήματα είναι το Κούσκο, το Μάτσου Πίτσου και στη λίμνη Τιτικάκα.
Κούσκο Μάτσου Πίτσου Λίμνη Τιτικάκα
Οι κάτοικοι της Νότιας Αμερικής κατάγονται από τέσσερις φυλετικές ομάδες.
Ινδιάνοι ονομάζονται όλοι οι γηγενείς (αυτόχθονες) πληθυσμοί της Αμερικής. Η ονομασία τους οφείλεται στον Κολόμβο, ο οποίος νόμισε πως έφτασε στις Ινδίες. Οι Ευρωπαίοι έφτασαν στην Αμερική τον 15ο αιώνα. Από τότε και μέχρι και τον 19ο αιώνα, οι γηγενείς εξοντώθηκαν είτε λόγω πολέμων είτε λόγω ασθενειών που έφεραν μαζί τους οι άποικοι. Οι Ισπανοί υπήρξαν ιδιαίτερα σκληροί με τους γηγενείς κατοίκους. Διέπραξαν πολλές ωμότητες εις βάρος των Αζτέκων και των Ίνκας. Σήμερα υπάρχουν κάποιες μειονότητες ινδιάνων που διατηρούν ακόμη τον τρόπο ζωής των προγόνων τους σε καταυλισμούς ή μικρά χωριά. Από τα 35 εκατομμύρια ινδιάνων που υπολογίζεται πως υπήρχαν πριν την άφιξη των Ευρωπαίων σε Βόρεια και Νότια Αμερική παραμένουν μόλις 500.000. |
Αζτέκοι
Ίνκας
|
Οι Ίβηρες, Ισπανοί και Πορτογάλοι ήρθαν ως κατακτητές. Ο Ερνάν Κορτέζ το 1522 κατέκτησε την αυτοκρατορία των Αζτέκων για λογαριασμό του βασιλιά της Ισπανίας, ενώ λίγα χρόνια αργότερα, το 1532 ο Φρανγκίσκο Πιθάρρο κατέλαβε την αυτοκρατορία των Ίνκας και πάλι για λογαριασμό της Ισπανίας. Οι Πορτογάλοι αποίκησαν τη Βραζιλία τη δεκαετία του 1530.
|
Στις αποικίες του Νέου Κόσμου υπήρχε έλλειψη εργατικού δυναμικού και έτσι δημιουργήθηκε τη ανάγκη για τη χρήση σκλάβων. Οι πρώτοι αφρικανοί σκλάβοι έφτασαν στην Αμερική το 1503 από Ισπανούς δουλέμπορους. Οι Πορτογάλοι άρχισαν να κουβαλούν σκλάβους από την Αφρική στη Βραζιλία για την καλλιέργεια ζαχαροκάλαμου, ενώ οι Άγγλοι μετέφεραν σκλάβους στη Βόρεια Αμερική στις φυτείες βαμβακιού στις νότιες πολιτείες των ΗΠΑ.
|
Τελευταία ομάδα είναι αυτή των Ευρωπαίων μεταναστών που έφτασαν στη Νότια Αμερική αφού δημιουργήθηκαν τα σημερινά κράτη.
Ο σημερινός πληθυσμός προέρχεται από την επιμειξία όλων των παραπάνω φυλών. Οι λαοί της Νότιας Αμερικής έχουν συνδυάσει πολιτιστικά χαρακτηριστικά, ήθη και έθιμα από όλες τις φυλές, έχοντας διαμορφώσει έναν καινούριο δικό τους πολιτισμό.
Η Νότια Αμερική ονομάζεται και Λατινική Αμερική επειδή οι γλώσσες που μιλιούνται είναι τα Ισπανικά και τα Πορτογαλικά που προέρχονται από τη Λατινική Γλώσσα.
Ο σημερινός πληθυσμός προέρχεται από την επιμειξία όλων των παραπάνω φυλών. Οι λαοί της Νότιας Αμερικής έχουν συνδυάσει πολιτιστικά χαρακτηριστικά, ήθη και έθιμα από όλες τις φυλές, έχοντας διαμορφώσει έναν καινούριο δικό τους πολιτισμό.
Η Νότια Αμερική ονομάζεται και Λατινική Αμερική επειδή οι γλώσσες που μιλιούνται είναι τα Ισπανικά και τα Πορτογαλικά που προέρχονται από τη Λατινική Γλώσσα.
Τα κράτη της Νότιας Αμερικής
Οι χώρες της Λατινικής Αμερικής δεν έχουν την οικονομική ανάπτυξη των αντίστοιχων της Βόρειας Αμερικής. Οι αιτίες είναι η εκμετάλλευση της ηπείρου από τους πρώτους αποίκους, για τη δική τους οικονομική ανάπτυξη. Άλλες αιτίες είναι τα δικτατορικά καθεστώτα που στερούσαν την ελευθερία των ανθρώπων και τα επαναστατικά κινήματα των λαών για να αποκτήσουν την ανεξαρτησία τους. Η μεγάλη αύξηση του πληθυσμού είναι ένας άλλος λόγος, αφού πολλοί εγκαταλείπουν τη γη τους για να πάνε στις πόλεις. Όλα αυτά εμπόδισαν την οικονομική ανάπτυξη, με αποτέλεσμα η μεγάλη πλειονότητα του πληθυσμού να ζει στα όρια της φτώχειας. Αρκετά μεγάλη ανάπτυξη παρουσιάζει η Βραζιλία, ενώ ακολουθεί η Αργεντινή, παρά τα όσα προβλήματα.
Στα τέλη του 18ου αιώνα και στις αρχές του 19ου, έγιναν πολλά κινήματα για την απόκτηση της ανεξαρτησίας από τα κράτη της Νότιας Αμερικής. Ηγέτης στα κινήματα αυτά ήταν ο Σιμόν Μπολιβάρ. Θεωρείται μεγάλος ήρωας στην Βενεζουέλα, την Κολομβία, τον Ισημερινό, το Περού, τον Παναμά και τη Βολιβία, αφού αγωνίστηκε για να αποκτήσουν αυτά τα κράτη την ανεξαρτησία τους από τους Ισπανούς. Τα περισσότερα κράτη απέκτησαν την ανεξαρτησία τους στις αρχές του 19ου αιώνα, μετά τη Γαλλική επανάσταση και τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Τα ανεξάρτητα κράτη της Νότιας Αμερικής άρχισαν να βελτιώνουν την παραγωγική ικανότητα του πρωτογενούς τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία) και να δημιουργούν υποδομές. Κατασκεύασαν σύγχρονα λιμάνια, σιδηρόδρομους, αεροδρόμια, δρόμους, και έργα κοινής ωφελείας.
Στα τέλη του 18ου αιώνα και στις αρχές του 19ου, έγιναν πολλά κινήματα για την απόκτηση της ανεξαρτησίας από τα κράτη της Νότιας Αμερικής. Ηγέτης στα κινήματα αυτά ήταν ο Σιμόν Μπολιβάρ. Θεωρείται μεγάλος ήρωας στην Βενεζουέλα, την Κολομβία, τον Ισημερινό, το Περού, τον Παναμά και τη Βολιβία, αφού αγωνίστηκε για να αποκτήσουν αυτά τα κράτη την ανεξαρτησία τους από τους Ισπανούς. Τα περισσότερα κράτη απέκτησαν την ανεξαρτησία τους στις αρχές του 19ου αιώνα, μετά τη Γαλλική επανάσταση και τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Τα ανεξάρτητα κράτη της Νότιας Αμερικής άρχισαν να βελτιώνουν την παραγωγική ικανότητα του πρωτογενούς τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία) και να δημιουργούν υποδομές. Κατασκεύασαν σύγχρονα λιμάνια, σιδηρόδρομους, αεροδρόμια, δρόμους, και έργα κοινής ωφελείας.
Πατήστε στην εικόνα για να δείτε τον πολιτικό χάρτη της Νότιας Αμερικής
Η Βραζιλία
Η Βραζιλία είναι η μεγαλύτερη και η πλέον πολυπληθέστερη χώρα της Νότιας Αμερικής. Είναι η πέμπτη σε έκταση και πληθυσμό χώρα του κόσμου. Υπήρξε αποικία της Πορτογαλίας και απέκτησε την ανεξαρτησία της το 1822. Αναπτύσσεται με γρήγορους ρυθμούς και αποτελεί τη δέκατη πιο αναπτυγμένη οικονομικά χώρα του κόσμου. Αποτελεί την πιο αναπτυγμένη χώρα της Νότιας Αμερικής. Έχει πληθυσμό 191.241.000 κατοίκους. Οι κάτοικοί της είναι μείγμα πολλών φυλετικών και εθνικών ομάδων. Φιλοξενεί στο έδαφός της μετανάστες από τις περισσότερες χώρες της Γης. Οι μεγαλύτερες πόλεις της είναι το Σάο Πάολο, το Ρίο Ντε Τζανέιρο, το Μπέλο Οριζόντε, ενώ η πρωτεύουσα είναι η Μπραζίλια.
Η σημαία της Βραζιλίας Το Ρίο Ντε Τζανέιρο
Η Αργεντινή
Η Αργεντινή είναι μια ισπανόφωνη χώρα μεταξύ των Άνδεων και του Ατλαντικού ωκεανού. Είναι η δεύτερη σε έκταση χώρα της Νότιας Αμερικής. Πρωτεύουσα είναι το Μπουένος Άιρες, το οποίο είναι ένα από τα μεγαλύτερα λιμάνια του Ατλαντικού ωκεανού. Άλλες μεγάλες πόλεις είναι η Σάντα Φε, η Ροσάριο, το Τουκουμάν και το Ρίο Γκράντε. Απέκτησε την ανεξαρτησία της από τους Ισπανούς το 1816. Στη χώρα επικράτησαν πολλά δικτατορικά καθεστώτα, έως και το 1983, οπότε εγκαθιδρύθηκε η δημοκρατία. Σήμερα η Αργεντινή είναι μία από τις αναπτυσσόμενες οικονομίες του κόσμου και κατέχει μία από τις πρώτες θέσεις στον κόσμο στην παραγωγή κρέατος.
Η σημαία της Αργεντινής Το Μπουένος Άιρες
Η Βενεζουέλα
Η Βενεζουέλα είναι πρώην Ισπανική αποικία. Πρωτεύουσα της χώρας είναι το Καράκας. Το 1821 απέκτησε την ανεξαρτησία της μετά από πολλούς αγώνες. Σήμερα η οικονομία της χώρας στηρίζεται στα υψηλά αποθέματα πετρελαίου, το οποίο και αποτελεί το 80% της οικονομίας της χώρας. Επίσης εξάγει καφέ και κακάο.
Η σημαία της Βενεζουέλας Το Καράκας
Η Κολομβία
Η Κολομβία έχει πρωτεύουσα τη Μπογκοτά. Απέκτησε την ανεξαρτησία της από τους Ισπανούς το 1819. Η χώρα έχει ζήσει πολλές ταραχές και ακόμη και σήμερα έχει τεράστια κοινωνικά προβλήματα, ενώ τα καρτέλ των ναρκωτικών ενισχύθηκαν με αποτέλεσμα να ελέγχουν την πολιτική και οικονομική ζωή. Έχει τη μικρότερη ανάπτυξη από όλα τα γειτονικά κράτη. Κύριο εξαγώγιμο προϊόν της είναι ο καφές, ενώ ακολουθεί το πετρέλαιο.
Η σημαία της Κολομβίας Η Μπογκοτά
Η Χιλή
Η Χιλή καταλαμβάνει μια λωρίδα ανάμεσα στις Άνδεις και τον Ειρηνικό ωκεανό. Πρωτεύουσα της χώρας είναι το Σαντιάγο. Άλλες μεγάλες πόλεις είναι το Βαλπαραΐσο, το Αντοφαγάστα και το Κονσεπσιόν. Η οικονομία της χώρας στηρίζεται στη γεωργία, την κτηνοτροφία και στην εξόρυξη σιδήρου και χαλκού.
Το Περού
Το Περού είναι χώρα των Άνδεων. Η χώρα είναι γνωστή ως το κέντρο πολιτισμού των Ίνκας. Η οικονομία της στηρίζεται κυρίως στην εξόρυξη χρυσού, αργύρου, χαλκού, μολύβδου και σπάνιων μετάλλων, ενώ γίνεται προσπάθεια για την ανάπτυξη του τουρισμού. Πρωτεύουσα είναι η Λίμα, όπου κατοικεί το ένα τρίτο του συνολικού πληθυσμού του Περού.
Η σημαία του Περού Η Λίμα