Το περιβάλλον μας είναι ότι βρίσκεται γύρω μας κάθε στιγμή.
Φυσικό περιβάλλον είναι αυτό που δεν έχει δεχθεί έντονα την επίδραση του ανθρώπου. Αντίθετα, όταν η επίδραση του ανθρώπου είναι έντονη όπως για παράδειγμα στις πόλεις μας, τότε μιλάμε για ανθρωπογενές περιβάλλον.
Ο άνθρωπος από πολύ παλιά παρατηρούσε τη φύση και τους οργανισμούς που ζουν σε αυτήν. Αργότερα αυτή η μελέτη έγινε οργανωμένα από επιστήμονες. Ο κλάδος της επιστήμης που ασχολείται με τη μελέτη της ζωής των οργανισμών λέγεται οικολογία (οίκος + λόγος). Δηλαδή η μελέτη των οργανισμών στο σπίτι τους, στο φυσικό περιβάλλον.
Φυσικό περιβάλλον είναι αυτό που δεν έχει δεχθεί έντονα την επίδραση του ανθρώπου. Αντίθετα, όταν η επίδραση του ανθρώπου είναι έντονη όπως για παράδειγμα στις πόλεις μας, τότε μιλάμε για ανθρωπογενές περιβάλλον.
Ο άνθρωπος από πολύ παλιά παρατηρούσε τη φύση και τους οργανισμούς που ζουν σε αυτήν. Αργότερα αυτή η μελέτη έγινε οργανωμένα από επιστήμονες. Ο κλάδος της επιστήμης που ασχολείται με τη μελέτη της ζωής των οργανισμών λέγεται οικολογία (οίκος + λόγος). Δηλαδή η μελέτη των οργανισμών στο σπίτι τους, στο φυσικό περιβάλλον.
Σε κάθε περιοχή ζουν ζώα, φυτά, μικρόβια. Οι οργανισμοί αυτοί αγωνίζονται για να επιβιώσουν στην περιοχή στην οποία ζουν. Το πλήθος και το είδος των ζωντανών οργανισμών μιας περιοχής αποτελεί τα βιοτικά στοιχεία της.
Οι οργανισμοί αυτοί για να επιβιώσουν χρειάζονται μια σειρά από παράγοντες όπως: η σύσταση του εδάφους, οι βροχοπτώσεις, η ηλιοφάνεια, η θερμοκρασία, ο άνεμος Αυτοί οι παράγοντες αποτελούν τα αβιοτικά στοιχεία μιας περιοχής Οι οργανισμοί που ζουν σε μια περιοχή χωρίζονται σε: αυτότροφους ή παραγωγούς και ετερότροφους ή καταναλωτές.
Οι αυτότροφοι οργανισμοί χρησιμοποιούν την ενέργεια του Ήλιο για να φωτοσυνθέσουν και να παράγουν μόνοι τους την τροφή τους. Τέτοιοι οργανισμοί είναι τα φυτά και το φυτοπλαγκτόν. Οι ετερότροφοι οργανισμοί είναι τα ζώα, οι μύκητες και τα βακτήρια. Δηλαδή οργανισμοί που δε μπορούν να φτιάξουν μόνοι τους την τροφή τους, αλλά παίρνουν την ενέργεια που χρειάζονται τρώγοντας φυτά ή άλλα ζώα. Οι οργανισμοί για να επιβιώσουν αναπτύσσουν πολύπλοκες σχέσεις με τους υπόλοιπους οργανισμούς ενός οικοσυστήματος. Αυτές οι σχέσεις μπορεί να είναι σχέσεις συνεργασίας ή ανταγωνιστικές. Παράδειγμα συνεργασίας αποτελεί η μέλισσα με τα φυτά, από τα οποία παίρνει το νέκταρ για να τραφεί, αλλά ταυτόχρονα μεταφέρει τη γύρη από φυτό σε φυτό βοηθώντας τα να αναπαραχθούν. Οι ανταγωνιστικές σχέσεις αναφέρονται στην εκμετάλλευση των πόρων μιας περιοχής όπως το νερό, η ηλιοφάνεια, ο χώρος. Παράδειγμα αποτελούν τα δέντρα που ανταγωνίζονται το ένα το άλλο για το ποιο θα έχει το περισσότερο φως.
|
Το σύνολο των βιοτικών και αβιοτικών στοιχείων μιας περιοχής, καθώς και οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους, αφού αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και επηρεάζουν το ένα το άλλο, αποτελούν το οικοσύστημα της περιοχής. Οικοσύστημα μπορεί να είναι ένα λιβάδι, ένα δάσος, ένα ποτάμι, μια σταγόνα νερού που έχει μέσα μικρόβια ή όλος ο πλανήτης.
Υπάρχουν πολλών ειδών οικοσυστήματα: παράκτια, θαλάσσια, δασικά, αγροτικά, υγροβιότοποι, κ.ά. Οι σημαντικότερες σχέσεις μεταξύ των οργανισμών είναι οι τροφικές σχέσεις. Δηλαδή ποιος τρώγεται από ποιον. Οι οργανισμοί μπαίνουν σε μια αλυσίδα ώστε ο ένας να τρώει τον άλλον. Η αλυσίδα αυτή ονομάζεται τροφική αλυσίδα. Για να σχηματίσουμε μια τροφική αλυσίδα, γράφουμε πρώτα τους αυτότροφους οργανισμούς και μετά με βελάκια σχεδιάζουμε αυτόν που τρώει τον άλλον. Γράφουμε όλους τους οργανισμούς με τη σειρά. Στις τροφικές αλυσίδες μπορούμε κάθε φορά να βάλουμε ένα ζώο που τρώγεται από ένα άλλο. Η πραγματικότητα είναι πιο πολύπλοκη αφού κάθε ζώο τρώει περισσότερα από ένα είδος τροφής. Κάθε ζώο μπορεί να ανήκει σε περισσότερες τροφικές αλυσίδες, αφού τρώει περισσότερα από ένα είδη και τρώγεται από περισσότερα από ένα ζώα. Ένας άλλος τρόπος που μπορούμε να απεικονίσουμε τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των οργανισμών σε ένα οικοσύστημα είναι η τροφική πυραμίδα. Στην πυραμίδα αυτή βρίσκουμε στη βάση τα φυτά και ανεβαίνοντας τα φυτοφάγα, ενώ στην κορυφή τα σαρκοφάγα. Οι πυραμίδες μας δείχνουν και την ποσοτική σχέση ανάμεσα στους οργανισμούς. Από αυτές γίνεται φανερό πως τα φυτοφάγα ζώα είναι πολύ περισσότερα από τα σαρκοφάγα. Τόσο οι τροφικές αλυσίδες όσο και οι τροφικές πυραμίδες είναι απλές μορφές παρουσίασης των τροφικών σχέσεων. Φαίνεται σαν ένα ζώο να τρέφεται αποκλειστικά με ένα μόνο άλλο είδος τροφής. Στην πραγματικότητα κάθε οργανισμός τρέφεται με περισσότερα από ένα είδη. Δηλαδή κάθε οργανισμός μπορεί να ανήκει σε πολλές τροφικές αλυσίδες. Γι’ αυτό η απεικόνιση των τροφικών σχέσεων των οργανισμών γίνεται καλύτερα με τα τροφικά πλέγματα, στα οποία φαίνονται περισσότερες από μία τροφικές σχέσεις κάθε φορά και τα είδη τροφής που καταναλώνει κάθε οργανισμός |
Στα οικοσυστήματα όλοι οι οργανισμοί αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Ο κάθε οργανισμός εξαρτάται από τον άλλο. Σε μια τροφική αλυσίδα, αν εξαφανιστεί ένας κρίκος, τότε ολόκληρη η αλυσίδα σπάει.
Στο παρακάτω οικοσύστημα, αν ο άνθρωπος σκοτώσει όλες τις αλεπούδες, τότε οι λαγοί θα πολλαπλασιαστούν πολύ με αποτέλεσμα να καταστρέψουν όλη τη βλάστηση. Αυτό φυσικά θα έχει ως αποτέλεσμα να μη μπορούν ούτε οι ίδιοι να βρουν τροφή και να πεθάνουν και οι ίδιοι. Επομένως μια διαταραχή στο οικοσύστημα μπορεί να προκαλέσει την καταστροφή του.
Στο παρακάτω οικοσύστημα, αν ο άνθρωπος σκοτώσει όλες τις αλεπούδες, τότε οι λαγοί θα πολλαπλασιαστούν πολύ με αποτέλεσμα να καταστρέψουν όλη τη βλάστηση. Αυτό φυσικά θα έχει ως αποτέλεσμα να μη μπορούν ούτε οι ίδιοι να βρουν τροφή και να πεθάνουν και οι ίδιοι. Επομένως μια διαταραχή στο οικοσύστημα μπορεί να προκαλέσει την καταστροφή του.
Η φύση έχει μηχανισμούς που εξισορροπούν τις διαταραχές που προκαλούνται. Για παράδειγμα αν μειωθεί ένας πληθυσμός, τότε θα αυξηθεί η τροφή του μέχρι να ανακάμψει ο πληθυσμός τους. Αλλά η συνεχής επέμβαση του ανθρώπου όταν θεωρεί ένα είδος ως επιβλαβές προκαλεί διαταραχές που δύσκολα η φύση μπορεί να εξισορροπήσει.
Ο άνθρωπος μπορεί να κάνει και προστατευτικές παρεμβάσεις, όπως να ανακηρύξει ένα είδος προστατευόμενο ή να ανακηρύξει κάποια περιοχή εθνικό δρυμό. Δυστυχώς οι περισσότερες παρεμβάσεις του ανθρώπου είναι βλαβερές για το περιβάλλον, όπως η πυρκαγιές, η ανεξέλεγκτη υλοτομία, η υπερβολική χρήση φυτοφαρμάκων και εντομοκτόνων, το παράνομο κυνήγι, η παράνομη αλιεία και η εξόντωση ζώων που θεωρούνται επιβλαβή για τον άνθρωπο. |
Πατήστε στις παραπάνω εικόνες για να δείτε τις αντίστοιχες παρουσιάσεις από το skoool.gr
Εμπεδωτικές ασκήσεις
Πατήστε στους παρακάτω συνδέσμους για να εξασκηθείτε με τις διαδραστικές ασκήσεις από το eduportal
http://online.eduportal.gr/a/fe/nero/index.htm
http://online.eduportal.gr/a/fe/aeras/index.htm
http://online.eduportal.gr/a/fe/perivallon/index.htm
Πατήστε στους παρακάτω συνδέσμους για να εξασκηθείτε με τις διαδραστικές ασκήσεις από το eduportal
http://online.eduportal.gr/a/fe/nero/index.htm
http://online.eduportal.gr/a/fe/aeras/index.htm
http://online.eduportal.gr/a/fe/perivallon/index.htm